เภสัชกรตรวจสอบยา
หลังจากดองเรื่องนี้ไว้นาน จำเป็นต้องกลับมาเขียนต่อ เพราะเกี่ยวข้องกับเรื่อง pharmacy robot ที่พึ่งได้ข้อมูลมา
งานตรวจสอบยาเป็นอีกงานที่เภสัชกรโรงพยาบาลทุกคนต้องทำได้ นอกจากการจ่ายยา เพราะงานนี้เป็นการใช้ประโยชน์จากความรู้ทั้งหลายที่เรียนมา 5 – 6 ปีได้คุ้มค่างานหนึ่ง แต่เรื่องน่าแปลกคืองานนี้ ไม่มีการสอนโดยตรงในมหาวิทยาลัย และตอนฝึกงานพวกเราส่วนใหญ่ก็ไม่ได้ทำ เพราะงานนี้เป็นงานที่ค่อนข้างเสี่ยง เพราะคนที่เซ็นต์ชื่อว่าตรวจสอบแล้ว ต้องรับผิดชอบผลที่เกิดขึ้น ทำให้พวกเราส่วนใหญ่ได้มาเรียนรู้งานนี้กันตอนเริ่มทำงานจริง
งานตรวจสอบยาแบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือ
- ตรวจสอบแพทย์ที่สั่งใช้ยา ว่าสั่งจ่ายยาได้ถูกต้องตรงกับโรคหรือไม่ มีประสิทธิภาพพอหรือเปล่า ปลอดภัยหรือไม่ ขนาดถูกต้องหรือเปล่า ผู้ป่วยจะสะดวกในการใช้ยานี้หรือไม่ และสุดท้ายยานี้มีความคุ้มค่าในแง่ราคาหรือไม่ โดยหลักการนี้พวกเรารู้จักกันดีในชื่อย่อว่า IESAC ซึ่งในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ อาจมีการแยกงานส่วนนี้ออกมาเป็นอีกงานหนึ่ง เรียกว่างาน verify ใบสั่งยา เภสัชกรที่ทำหน้าที่นี้ เมื่อพบว่ามีอะไรไม่ตรงตามหลักการข้างต้น ก็จะมีการปรึกษากับแพทย์ เพื่อแก้ไขให้ถูกต้องต่อไป
- ตรวจสอบเจ้าหน้าที่จัดยา ว่าจัดยาได้ถูกต้องหรือไม่ ติดสติ๊กเกอร์ถูกซองหรือเปล่า จัดยาครบจำนวนหรือไม่ งานนี้ก็ตรงไป ตรงมา คือควบคุมให้มีการจัดยาได้ตรงตามที่แพทย์สั่ง ในโรงพยาบาลส่วนใหญ่ เภสัชกรที่ทำหน้าที่นี้จะเป็นคนเดียวกับที่ทำส่วนแรก
งานตรวจสอบยาเป็นอีกงานหนึ่งที่ลดความผิดพลาดได้โดยการใช้วิธี double check หรือ triple check ซึ่งสิ้นเปลืองคนตามจำนวนของการตรวจสอบซ้ำ ทุกวันนี้จึงมีการใช้เทคโนโลยีมาทดแทนงานในส่วนที่สอง ซึ่งไม่จำเป็นต้องใช้เภสัชกรก็ได้ ซึ่งผมจะเขียนถึงในครั้งต่อไป
งานนี้เป็นงานที่ดูเหมือนงาน routine ทั่วไปซึ่งเพื่อนร่วมสายคลินิกบางคนคิดว่าเป็นงานที่น่าเบื่อ ไม่ได้ใช้ความรู้ด้านคลินิกมาก ซึ่งเป็นการคิดที่ผิดถนัด เพราะงานนี้เป็นการดักที่ต้นน้ำ ต่างกับงานคลินิกที่เป็นการดักที่ปลายน้ำ ถ้าต้นน้ำปล่อยหลุดไปมากๆ คิดหรือว่า ปลายน้ำจะดักได้หมด ดังนั้นไม่ควรแบ่งแยกงานว่าอันนี้ใช่งานคลินิกควรทำ อันนี้ไม่ใช่งานคลินิกไม่ควรทำ เพราะพวกเราต่างก็เป็นฟันเฟืองในระบบยา งานของพวกเราทุกคนมีผลกับคนไข้ทั้งนั้น ไม่มีใครสำคัญกว่ากันหรอกนะ
สุดท้ายนี้เวลาไปรับยา ลองมองเข้าไปในห้องยา มองหาคนที่หยิบยาพลิกไป พลิกมา หมกหมุ่นอยู่กับตะกร้ายา นานๆ ทีจะเรียกคนอื่นมาเปลี่ยนยา นั่นแหละครับ พวกเรา เภสัชกรตรวจสอบยา
