ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน เรื่องที่ผมมักโดนถามประจำไม่่ว่าจะอยู่ร้านยา หรือโรงพยาบาล และส่วนใหญ่มักจะโดนถามตอนดึก (เรื่องปกติ) และบางทีก็โดนถามตอนกลางวัน (อันนี้ก็คงปกติมั้ง) ซึ่งจริงๆ แล้วคำถามทั่วไปเช่น วิธีใช้ ผลข้างเคียง ความเสี่ยงในการตั้งครภ์หลังใช้ สามารถหาคำตอบได้จากกูเกิล แต่บางคำถามอาจจะหาคำตอบได้ยากหน่อย เลยลองรวบรวมไว้ดู อาจจะช่วยให้ถูกถามเรื่องนี้น้อยลง
ถ้าใช้บ่อยๆ จะเป็นอย่างไร
– ผลข้างเคียงทั้งหลาย จะมีโอกาสเกิดได้มากขึ้นครับ เหมือนกับการใช้ยาทั่วไป และรอบเดือนก็ต้องผิดปกติไปอย่างน้อย 1 รอบ เพราะระดับฮอร์โมนที่ผิดปกติไปเพราะยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน (ผู้ใช้ประมาณ 50% รอบเดือนจะมาภายใน 3 สัปดาห์หลังใช้ยา)
และจากเหตุการณ์ต่อไปนี้
- มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้คุมกำเนิดเลย
- ถุงยางอนามัยแตก มีรูรั่ว หรือหลุด
- ลืมกินยาคุมไปหนึ่งถึงสองวัน
- ห่วงอนามัยหลุด, ลืมฉีดยาคุม, แผ่นแปะยาคุมหลุด
- ไม่แน่ใจว่านับระยะปลอดภัยคลาดเคลื่อนไปหรือเปล่า
- ถูกบังคับให้มีเพศสัมพันธ์โดยไม่เต็มใจ และที่สำคัญคุณไม่ต้องการตั้งครรภ์
คนที่ไม่ได้เกิดเหตุการณ์ในข้อ 2, 3, 4 และ 6 การใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน 1 ครั้งในชีวิตก็มากเกินพอแล้วครับ เพราะ 1 กับ 5 เป็นเหตุการณ์ที่คุณรู้อยู่แล้วว่ามีความเสี่ยง การมาล้อมคอกทีหลังทั้งที่รู้อยู่แล้วว่าวัวจะหายไม่ใช่เรื่องที่สมควรเลย
ถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันอีกหลังจากทานยาครบคอร์สไป 1 วันต้องกินยาอีกหรือไม่
– กลไกการออกฤทธิ์คือการขัดขวาง 3 ทาง
- ขัดขวางการตกไข่
- ขัดขวางการผสมกันระหว่างไข่กับอสุจิ
- ขัดขวางการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้ว
จาก 3 กลไกนี้ ถ้าในครั้งนั้นป้องกันการตั้งครรภ์สำเร็จด้วยกลไกที่ 2 อย่างเดียว ถ้าหลังจากนั้นอีก 1 วันมีอสุจิเข้ามาใหม่การตั้งครรภ์ก็ยังมีโอกาสอยู่ ดังนั้นต้องกินเพราะเราไม่รู้ว่าในครั้งแรกป้องกันได้ด้วยกลไกใด
หลังจากรอบเดือนหมดไป 2 – 3 วันถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน มีโอกาสตั้งครรภ์หรือไม่
– อันนี้เป็นการใช้แนวคิดหน้า 7 หลัง 7 ซึ่งมีประสิทธิ์ภาพต่ำ ดังนั้นมีโอกาสตั้งครภ์อยู่แล้ว ถึงแม้ว่าคุณจะมั่นใจว่ามีรอบเดือนที่สม่ำเสมอก็ตาม
ใช้เกิด 4 เม็ดต่อเดือน (2 คอร์ส) จะเป็นอันตรายมั้ย
– ข้อมูลล่าสุด ไม่มีข้อห้ามเรื่องนี้แล้ว แต่อย่างที่บอกไปในข้อแรก ใช้มากก็มีโอกาสเกิดผลข้างเคียงมาก ทางที่ดีไม่ควรใช้เลย
ข้อแนะนำจากผมเอง
คู่รักที่ยังไม่แต่งงาน ถ้าคิดจะมีเพศสัมพันธ์โดยไม่พร้อมที่จะมีลูก ควรป้องกันโดยวิธีที่ถูกต้อง เช่น ใช้ถุงยางอนามัย (ป้องกันการตั้งครรภ์ และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ แต่ป้องกัน HPV ไม่ได้ เพราะ HPV ต้องป้องกันโดยการไม่มีเพศสัมพันธ์) หรือกินยาคุมกำเนิดแบบเม็ด (ป้องกันการตั้งครรภ์ได้อย่างเดียว) แนะนำให้อ่านเรื่อง คุมแล้วยังจะท้องไม๊หมอ ของหมอแมว
ทิปเล็กๆ สำหรับผู้ที่ไม่ต้องการให้คนรอบข้างรู้ว่าตนเองกินยาคุมกำเนิด ให้แกะเม็ดยาออกจากแผงใส่ซอง แล้วบอกคนอื่นว่าทานวิตามิน หรือไม่ก็บอกว่าทานยาคุมกำเนิดเพื่อรักษาสิวก็ได้ เพราะเท่าที่ผมเจอหลายคนไม่ยอมกินยา แล้วยอมเสี่ยงกับการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ เพราะสาเหตุนี้ ซึ่งผมคิดว่ามัันไม่คุ้มเลยครับ
อ้างอิง
- ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน. วารสารสาระยา
- Emergency Contraception
- Emergency Contraception Committee on Adolescence
ปล. 100% ของผู้ที่ถามเรื่องนี้กับผมเป็นผู้หญิง ทำให้ผมรู้สึกไม่ดีกับเพศเดียวกันมากในเรื่องนี้ เพราะทำด้วยกันแท้ๆ แต่กลับให้ผู้หญิงต้องรับผิดชอบคนเดียว
